بیماری دیسک کمر یکی از مشکلات شایع ستون فقرات است که دامن‌گیر افراد زیادی می‌شود. این بیماری دو حالت دارد، دیسک بیرون‌زده و فتق دیسک. یکی از عوامل اصلی که باعث ایجاد این بیماری می شود افزایش سن است. از دیگر عوامل ایجاد آن می‌توان به حرکاتی مانند بلند کردن، چرخیدن و پیچ خوردگی اشاره کرد. اگر این حرکات را به شکل درستی انجام ندهید، به این معنی که به جای استفاده از عضلات از ستون فقرات استفاده کنید، ممکن است در طولانی مدت دچار دیسک کمر شوید. برای تشخیص و درمان مشکلات دیسک و درمان درد کمر، مراجعه به کلینیک سلامت پردیس توصیه می‌شود.
۱- دیسک کم آب یا دهیدره و یا دیسک دنژدره
بیماری دیسک کمر یک وضعیت عمومی است که شامل یک طیف گسترده از بیماری‌ها می‌شود. هر دیسک که از لحاظ ساختاری و عملکردی با دیسک طبیعی انسان متفاوت باشد به عنوان بیماری دیسک شناخته می‌شود. یکی از این بیماری‌ها، دیسک کم آب است که در عرف ام آر آی با نام دیسک سیاه شناخته می‌شود. در این نوع بیماری، دیسک توانایی اسفنجی خود را از دست می‌دهد. همانطور که پیشتر بیان شد، دیسک ها مانند اسفنج عمل می‌کنند و باری که بلند می‌کنیم، آب بیشتری جذب می‌کنند. دیسک کمر سفت تر می‌شوند و موقعی که بار را روی زمین قرار می‌دهیم، آب را رها می‌کنند. زمانی که این ویژگی را از دست می‌دهند، دیسک دیگر آب کافی را جذب نمی‌کند. به عبارت دیسک کم آب شناخته می‌شود. این نوع از بیماری دیسک به نام دیسک دژنره یا دیسک دهیدراته یا دیسک سیاه شناخته می شود.
۲- ترک های دیسک کمر
در برخی از افراد با پیشرفت سن، ترک هایی در دیسک های فشرده کمری ایجاد می‌شود. این ترک ها معمولاً به طور تدریجی شکل می‌گیرند و باعث تخریب دیسک می‌شوند. اما به طور طبیعی این ترک ها نیز قابل ترمیم هستند. در برخی از افراد، تولید ترک بیشتر از توانایی ترمیمی آنهاست و بنابراین دیسک همیشه با ترک هایی همراه است. وقتی دیسک آب خود را از دست می‌دهد، این برای دیسک مضر است و باعث ایجاد ترک ها می‌شود. این ترک ها به طول، عرض و شعاع دیسک اثر می‌گذارند. این مشکل شبیه به پنچری چرخ یک اتومبیل است، زیرا فشار داخل دیسک کاهش می‌یابد و اگر اتومبیل با چرخ پنچر حرکت کند، لاستیک پاره می‌شود و چرخ معوج می‌شود. اشخاصی که دیسک کم آب دارند به طور تدریجی با ترک خوردگی و پارگی دیسک روبرو می‌شوند. این مشکل به دلیل تغییر در مولکول‌های پروتئوگلیکان و کلاژن ایجاد می‌شود. میزان از دست رفتن آب در دیسک در افراد مختلف متفاوت است و ممکن است دلایل ژنتیکی داشته باشد.
۳- برجستگی دیسک کمر
با ادامه حرکات، شکاف‌ها گسترده‌تر شده و هسته‌ی دیسک از داخل حلقه به بیرون می‌آید. اما هنوز چند لایه از حلقه دیسک پاره نشده‌اند و این باعث بروز برجستگی در دیسک می‌شود. به عبارت دیگر، از ۱۶ لایه حلقه دیسک، ۸ لایه آن پاره شده و برجستگی مانند تایر اتومبیل شکل می‌گیرد. این حالت، که دیسک برجسته نامیده می‌شود، هسته‌ی دیسک را مانند ژلاتین در نظر می‌گیرد که نمی‌تواند از ترک‌های کوچک عبور کند. ترک باید به اندازه ای بزرگ باشد تا هسته از آن عبور کند. این وضعیت نیازمند به پیشرفته‌ترین روش‌ها برای پیشگیری و درمان دیسک کمر است.
۴- پارگی دیسک کمر ( فتق دیسک کمر)
در این حالت، دیسک آسیب دیده است و تمامی ۱۶ لایه آن پاره می‌شود. هسته دیسک از داخل هسته فرو می‌رود که این حالت به عنوان فتق دیسک یا پارگی دیسک شناخته می‌شود. دیسک می‌تواند در انواع مختلفی از قسمت‌هاش پاره شود، معمولا به صورت یک‌طرفه مانند پاره شدن در طرف چپ یا راست روی دستگاه. اما ممکن است دیسک در هر طرف یا در وسط نیز پاره شود. در این حالت قاعده دیسک بیرون زده از ارتفاع دیسک بیشتر است.
۵- دیسک بیرون زده
در این حالت، دیسک بیرون زده (extruded) به معنای آن است که دیسک از حالت قبلی بیشتر بیرون زده شده و دارای قاعده‌ای باریک‌تر و کمتر از ارتفاع بخشی که بیرون زده است. به عبارت دیگر، وقتی بیرون زدگی دیسک متوسط باشد، آن را دیسک پروترود می‌نامیم. اما اگر بیرون زدگی دیسک شدید باشد و بیشتر از نصف کانال نخاعی را پر کرده باشد، دیسک را پروترود می‌نامیم.
۶- دیسک جدا شده
وقتی که یک قطعه از هسته که از داخل حلقه خارج شده است به طور کامل جدا شود، یعنی دیسک به صورت یک قطعه آزاد است. در این حالت، این قسمت معمولا به عنوان “قطعه آزاد” یا “سرپوشیده” شده شناخته می‌شود.
۷- دیسک مهاجر
دیسک مهاجر بعد از بیرون رفتن، اغلب به سمت بالا یا پایین مهاجرت می کند. به جای ورود به کانال، دیسک عموماً عمودی شکسته شده و لایه غضروفی بالا و پایین را نفوذ می‌دهد و به داخل تنه مهره فتق پیدا می‌کند. این حالت به عنوان فتق دیسک در داخل تنه مهره یا ندول اشمورل شناخته می‌شود.
درمان بیماری دیسک کمر
درمان فتق دیسک به این بستگی دارد که میزان درد و خسارت دیسک چقدر است. روشهای مختلفی برای درمان این مشکل وجود دارد، .ز جمله حرکات اصلاحی، ورزش و داروهای درمانی. در کلینیک سلامت پردیس، با انجام معاینه بالینی و اسکن پا دلیل ایجاد دیسک و درد کمر مشخص خواهد شد. آموزش تمرینات و حرکات اصلاحی توسط کلینیک سلامت پردیس می‌تواند تأثیر بسیار زیادی در درمان فتق دیسک داشته باشد.
